Τα εθνικιστικά συλλαλητήρια που έγιναν για τα Σκόπια το 1992 και το 1994, προσαρμοσμένα στη σημερινή αντιπαράθεση γύρω από το όνομα της ΠΓΔΜ, προσπαθούν να αναβιώσουν διάφορες «ομάδες» και φορείς της Βόρειας Ελλάδας, σε συνεργασία με εκπροσώπους της ομογένειας, εργοδοτικές ενώσεις, θρησκευτικές οργανώσεις, ακροδεξιά μορφώματα, φορείς της τοπικής διοίκησης και άλλους. Ενα τέτοιο συλλαλητήριο έχει εξαγγελθεί για την Κυριακή 21 Γενάρη στη Θεσσαλονίκη, ενώ ανακοινώνονται σχέδια για ανάλογες εκδηλώσεις στην Αθήνα τις επόμενες μέρες.
Τη διοργάνωση του συλλαλητηρίου αρχικά ανακοίνωσε η «Κίνηση Θερμαϊκός Ωρα Μηδέν», η οποία εμφανίζεται ως «Κίνηση Ακομμάτιστων Πολιτών Θερμαϊκού», που δημιουργήθηκε το 2012, με «αντιμνημονιακά» συνθήματα. Σε συμμετοχή στο συλλαλητήριο κάλεσαν στη συνέχεια η Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Μακεδόνων, η Παμμακεδονική Ενωση ΗΠΑ και το International Hellenic Center, που μέσω της ιστοσελίδας onomasia.gr μαζεύουν υπογραφές ώστε να μην περιληφθεί ο όρος «Μακεδονία» στην ονομασία της ΠΓΔΜ και να διεξαχθεί δημοψήφισμα.
Στην πορεία συγκροτήθηκε «Συντονιστική Επιτροπή του Συλλαλητηρίου για τη Μακεδονία». Οπως αναφέρει στις ανακοινώσεις της, στόχος της διοργάνωσης είναι «η ξεκάθαρη εντολή προς το πολιτικό προσωπικό της χώρας προκειμένου να ανατραπεί η υφιστάμενη πολιτική πλεύση που αποδέχεται σύνθετη ονομασία, η οποία θα περιλαμβάνει τον όρο Μακεδονία».
Το συλλαλητήριο στηρίζουν έμμεσα ή άμεσα οι Παμμακεδονικές Ενώσεις, πολιτιστικοί σύλλογοι της Βόρειας Ελλάδας, δήμαρχοι ή δημοτικοί σύμβουλοι από δήμους της Μακεδονίας, οι οποίοι μάλιστα οργανώνουν και μετακίνηση με λεωφορεία, κληρικοί ή επίσκοποι από Μητροπόλεις της Μακεδονίας, επαγγελματικά, αθλητικά και εξωραϊστικά σωματεία και σύλλογοι της Βόρειας Ελλάδας καθώς και τα χριστιανικά σωματεία της Θεσσαλονίκης.
Η Εκκλησία επίσημα εμφανίζεται να κρατάει αποστάσεις από το συλλαλητήριο, με τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο να δηλώνει ότι εμπιστεύεται την διαπραγματευτική ικανότητα της κυβέρνησης. Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι ιεράρχες της Βόρειας Ελλάδας, και κυρίως ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, ενθαρρύνουν τη συμμετοχή και στην πλειοψηφία τους ταυτίζονται με τις απόψεις των οργανωτών σε ό,τι αφορά το ονοματολογικό.
Η ονοματολογία στο επίκεντρο
Οπως και τότε, έτσι και τώρα, ο καβγάς γίνεται στο έδαφος της ονοματολογίας γύρω από την ΠΓΔΜ και συνειδητά αποκρύπτει την ουσία, που είναι οι επικίνδυνοι σχεδιασμοί των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ και ΕΕ στα Βαλκάνια και στην ευρύτερη περιοχή, ανταγωνιστικά προς άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα και κράτη. Τους σχεδιασμούς αυτούς στηρίζει το σύνολο των αστικών πολιτικών δυνάμεων στην Ελλάδα, ανεξάρτητα από τις απόψεις τους για το ονοματολογικό. Αλλά και οι διοργανωτές του συλλαλητηρίου, πέρα από ιδεολογικές αφετηρίες και πολιτικές αναφορές.
Ολοι αυτοί συναντιούνται κάτω από την κυρίαρχη αντίληψη ότι η «ευρωατλαντική ολοκλήρωση» των Βαλκανίων, με καθοριστική συμβολή της Ελλάδας, θα αναβαθμίσει το ρόλο της στην περιοχή. Αυτό κρύβεται κάτω από την ονοματολογία, ενώ ένα μέρος του εθνικιστικού μπλοκ εκφράζει ευρύτερες ανησυχίες τμημάτων της αστικής τάξης για το αν η κυβέρνηση παζαρεύει επαρκή ανταλλάγματα και αν η επικείμενη συμφωνία με την ΠΓΔΜ θα υπηρετεί τελικά τα στρατηγικά της συμφέροντα στην περιοχή.
Ενδεικτική είναι η τοποθέτηση του Φράγκου Φραγκούλη, ο οποίος δήλωσε σε ραδιοφωνική του συνέντευξη («Real FM») ότι «δεν είμαι υπέρ των συλλαλητηρίων» και ότι «συμμετέχω για να υποβοηθήσω να γεμίσει η φαρέτρα των διαπραγματευτών μας με επιχειρήματα». Πρόσθεσε πως «δεν θέλει κανένας από τους Ελληνες να διαλυθεί το συγκεκριμένο κράτος (...) είμαστε οι μεγαλύτεροι επενδυτές σε αυτή τη χώρα» και σημείωσε ότι δεν συμφωνεί με ενδεχόμενο βέτο από την Ελλάδα στην επικείμενη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, καθώς «πρέπει να έχουμε την ευελιξία να βρούμε την πλέον συμφέρουσα λύση σε αυτά τα οποία διαπραγματευόμαστε, να πάρουμε τις εγγυήσεις».
Θυμίζουμε ότι ο Φράγκος Φραγκούλης υπηρέτησε με θέρμη τους ΝΑΤΟικούς σχεδιασμούς για τα Βαλκάνια, ως επικεφαλής των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά και ως στέλεχος σε δομές του ΝΑΤΟ.
Παρόμοιες παρεμβάσεις έκαναν και τα τρία Επιμελητήρια της Θεσσαλονίκης(ΕΕΘ, ΕΒΕΘ και ΒΕΘ) που εκφράζουν τους μεγαλοεπιχειρηματίες της περιοχής, οι οποίοι διατηρούν στενές σχέσεις με τις αγορές των Βαλκανίων και με την ΠΓΔΜ. Στην ανακοίνωσή τους σημειώνουν ότι «είναι εκ των ων ουκ άνευ να τονιστεί ότι οι Ελληνες δεν επιθυμούμε να δούμε άλλο κράτος που θα φέρει στην ονομασία του τον ελληνικό όρο "Μακεδονία". Ωστόσο, θα πρέπει να τονιστεί ότι ούτε οι φορείς, αλλά ούτε και οι κοινωνίες διαπραγματεύονται ή διαχειρίζονται τα διεθνή θέματα. Αρμόδια είναι πάντα η ελληνική κυβέρνηση, που έχει την υποστήριξη όλων μας προκειμένου να πετύχει μία συμφωνία που θα ανταποκρίνεται στα δίκαια του Ελληνισμού».
Πιο αφοριστική στις ανακοινώσεις της εμφανίζεται η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, που «αποκλείει παντελώς την άμεση ή έμμεση χρήση του ονόματος της Μακεδονίας και οποιουδήποτε παραγώγου της». Ενδεικτικές ωστόσο των διεργασιών που εξελίσσονται και σ' αυτόν τον χώρο είναι οι θέσεις του Ν. Ι. Μέρτζου, πρώην πρόεδρου της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών και από τους πρωτεργάτες των συλλαλητηρίων του 1992, ο οποίος πριν από μερικές μέρες έγραφε στην «Καθημερινή»: «Σ' αυτό το μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό πεδίο οι ελληνικές πολιτικές δυνάμεις οφείλουν να διαφυλάξουν και να ενισχύσουν τη θέση της Ελλάδος. Κλειδί μπορεί να αποδειχθεί ένας έντιμος συμβιβασμός με το κράτος των Σκοπίων».
Δίνοντας το οικονομικό υπόβαθρο της ανάγκης για «έντιμο συμβιβασμό», εξηγούσε: «Η σταθερότητα του γειτονικού κράτους, η φιλία και η στενή συνεργασία έχουν κεφαλαιώδη σημασία για την Ελλάδα. Στα Σκόπια η Ελλάδα είναι στους πέντε πρώτους εμπορικούς εταίρους και ξένους επενδυτές. Οι ελληνικές επενδύσεις δημιούργησαν 18.000 θέσεις εργασίας και υπερβαίνουν το 1,2 δισ. ευρώ. Ελέγχουν το διυλιστήριο, δίκτυα καυσίμων, τη μεγαλύτερη τράπεζα, αλυσίδες πολυκαταστημάτων κ.ά. Το νεαρό γειτονικό μας κράτος είναι ο μεγαλύτερος πελάτης του λιμένος Θεσσαλονίκης και ελέγχει τις στρατηγικές κοιλάδες των ποταμών Αξιού, Εριγώνος και Στρυμόνος».
Πολιτική αντιπαράθεση και σενάρια
Η κυβέρνηση προσπαθεί να υποβαθμίσει τα συλλαλητήρια, χωρίς να οξύνει την αντιπαράθεση με τους διοργανωτές. Ωστόσο, στελέχη της χρησιμοποιούν τα συλλαλητήρια και τη στάση της ΝΔ απέναντι σ' αυτά (επίσημα δεν συμμετέχει, αλλά βουλευτές της, κυρίως από τη Βόρεια Ελλάδα, έχουν δηλώσει ότι θα πάνε, με την άδεια της ηγεσίας της ΝΔ), για να προσδώσει «αριστερό» και «προοδευτικό» άλλοθι στην πολιτική της στα Βαλκάνια, σε αντίθεση με τον «συντηρητισμό» της ΝΔ και το «φλερτ» που της καταλογίζει με τον εθνικισμό.
Παίζοντας σταθερά στο γήπεδο της ονοματολογίας, η κυβέρνηση αξιοποιεί την προσπάθεια της ΝΔ να μην αποκοπεί από ένα μεγάλο κομμάτι του ακροατηρίου της που θα συμμετέχει στα συλλαλητήρια, ενισχύοντας προπαγανδιστικά τις κάλπικες διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στον εθνικισμό και τον κοσμοπολιτισμό, την «πρόοδο» και τη «συντήρηση», που διευκολύνουν το έδαφος για να προχωρήσουν απρόσκοπτα οι ιμπεριαλιστικοί σχεδιασμοί στην περιοχή.
Είναι δοκιμασμένο άλλωστε ότι ο κοσμοπολιτισμός της αστικής τάξης είναι η άλλη όψη του εθνικισμού και ότι αλείφουν εξίσου βούτυρο στο ψωμί των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών, πάντα σε βάρος των λαών και με απαραίτητο συμπλήρωμα τον αντικομμουνισμό, που οξύνεται με αφορμή την ΠΓΔΜ.
Οι Ανεξάρτητοι Ελληνες Θεσσαλονίκης, από την πλευρά τους, χαιρετίζουν την διοργάνωση του συλλαλητηρίου και καλούν σε μαζική συμμετοχή, δηλώνοντας «αμετακίνητοι στη στάση περί μη χρήσης του ονόματος "Μακεδονία" ή παραγώγου της, είτε στην ελληνική, είτε σε οποιαδήποτε άλλη γλώσσα».
Με δεδομένα τα παραπάνω, η αντιπαράθεση γύρω από το όνομα της ΠΓΔΜ δημιουργεί έδαφος για διεργασίες στο πολιτικό σύστημα, καθώς αναπαράγονται σενάρια δημιουργίας ενός νέου «πατριωτικού» κόμματος «στα δεξιά» της Νέας Δημοκρατίας, που τροφοδοτούνται και από τις διαφοροποιήσεις στελεχών από την επίσημη θέση της ΝΔ.
Για παράδειγμα, ο περιφερειάρχης Κ. Μακεδονίας, Α. Τζιτζικώστας, επισήμανε ότι «η θέση της Ελλάδας στη Σύνοδο του Βουκουρεστίου το 2008 δεν πρέπει να θεωρείται από την κυβέρνηση ως εθνική γραμμή για την ονομασία των Σκοπίων», καθώς «εκείνη ήταν και παραμένει η "εθνική κόκκινη γραμμή". Η κυβέρνηση δεν πρέπει να ξεκινάει τις διαπραγματεύσεις από τις "κόκκινες γραμμές", αλλά να στοχεύει στο βέλτιστο, δηλαδή να μη συμπεριληφθεί ο όρος "Μακεδονία" στην ονομασία των Σκοπίων. Αλλωστε, οι συνθήκες σήμερα ευνοούν ώστε να βρεθεί λύση σ' αυτή την κατεύθυνση». Παρόμοιες δηλώσεις έχει κάνει και ο Φράγκος Φραγκούλης σε συνέντευξή του.
Ο ρόλος της τοπικής διοίκησης
Τέλος, παρέμβαση στις εξελίξεις επιχειρείται και από την τοπική διοίκηση. Με ομόφωνο ψήφισμα, η Περιφερειακή Ενωση Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΕΔΚΜ) ζητά από την κυβέρνηση και τα κόμματα να φροντίσουν να καταστεί «ανέφικτη η είσοδος της FYROM σε διεθνείς οργανισμούς με την πλαστή εθνωνυμία "Μακεδονία"». Το ψήφισμα της ΠΕΔΚΜ, με μικρές διαφοροποιήσεις, εγκρίνεται από τα περισσότερα Δημοτικά Συμβούλια, με μοναδική αντίθετη τοποθέτηση από τους δημοτικούς συμβούλους της «Λαϊκής Συσπείρωσης».
Σε τοποθέτησή του στην τελευταία συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης, ο Γιάννης Δελής, βουλευτής Α' Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ και δημοτικός σύμβουλος, θύμισε ότι το ΚΚΕ είναι το μοναδικό κόμμα που έχει σταθερή θέση από το '92 και ότι «η νηφάλια τοποθέτηση του τότε ερχόταν κόντρα στο κυρίαρχο εθνικιστικό ρεύμα, που καλλιέργησαν όλα τα άλλα πολιτικά κόμματα, από την "άκρα δεξιά" έως τους "προγόνους" της σημερινής κυβέρνησης, τον τότε ΣΥΝ μετέπειτα ΣΥΡΙΖΑ».
Ειδικά για το θέμα του ονόματος, ο Γ. Δελής είπε: «(...) Πιστεύουμε ότι στο βαθμό που εξελίσσεται η διαπραγμάτευση, μια κοινώς αποδεκτή λύση, στην οποία περιλαμβάνεται με οποιονδήποτε τρόπο το όνομα "Μακεδονία" και όποια παράγωγα, θα πρέπει ρητά να γίνει αποδεκτή μόνο ως γεωγραφικός προσδιορισμός. Να μπει τέλος στην αλυτρωτική προπαγάνδα, να υπάρξει αμοιβαία αναγνώριση του απαραβίαστου των συνόρων, της εδαφικής ακεραιότητας και κυριαρχίας των δύο χωρών».
